Ahmet Suzi GÜMÜŞ Yazarın Tüm Yazıları
SABETAYLAR(DÖNMELER)
1600. Yılların başlarında izmirde eski Yahudi mahallesinde yaşayan Sabetay Sevi adında aslen İspanya asıllı bir Yahudi vatandaşıdır.
Sabetay Sevi küçük yaÅŸlardan itibaren bölgenin ünlü hahamlarından dini ilimler öÄŸrenmeye baÅŸlar. 20 li yaÅŸlarına geldiÄŸinde kendisinin Mesih olduÄŸuna inanır. Ä°kna kabiliyeti ve anlatım tarzı okadar etkileyici olacakki çok kısa zamanda etrafına birçok insan toplar.
Ä°lk zamanlarda yahudiler bu duruma karşı çıksalarda her geçen gün müritleri artar. Yanlız Osmanlı toprakları deÄŸil avrupa ve diÄŸer ülkelerden de müritler bulur. Bu durum osmanlıda yaÅŸayan bazı Yahudi vatandaÅŸları ve Avrupadaki tüccar Yahudileri endiÅŸelendirir. Bunun üzerine Sabetay Sevi 'yi dönemin Osmanlı padiÅŸahına ÅŸikayet ederler.
Ä°zmirden alınan Sabetay Sevi dönemin sadrazamı Köprülüzade Fazıl Ahmet PaÅŸanında bulunduÄŸu bir divanda sorgulanır. Halen kendisinin mesih olduÄŸunu iddia etmesi üzerine veziriazam mademki mesihsin sana ok iÅŸlemez. Sabetay sevi 'yi ok tahtasına baÄŸlatır. Bütün okların kendisine doÄŸruluÄŸunu gören Sabetay Sevi mesih olmadığını söyler ve müslüman olmak ister.
Aziz Mehmet ismini alarak müslüman olur. Ama Müslüman gibi görünüp Yahudi gibi yaÅŸar o nedenle bunlara dönme de denir. Bununla birlikte müritleri aynı onun gibi dönerler ve müslüman görünümlü yahudi olarak yaÅŸarlar. ÇoÄŸunlukla Ä°zmir ve Yunanistanda yaÅŸamışlardır.
1924 yılında yunanistan ile yapilan nüfus mübadelesinde neredeyse tamamı türkiye ye gelen sebayist'ler ülkenin en önemli noktalarına yerleÅŸmiÅŸ ve Müslüman Türk gibi görünüp Yahudi olarak örgütlenmiÅŸlerdir. Åžu anda Türkiyede nüfusları hayli fazladır. Oldukça varlıklı olan bu insanlar iÅŸadamlarından bürokrasiye ve hatta siyasetin üst düzeylerinde bile görmek mümkün.
Öyleki yakın zamanda devletimizin çıkarttığı nüfuz seceresi bir nevi bunları ortaya çıkarmak içindir. 1924 öncesi seceresi nüfusta görünmeyenler büyük ihtimalle bunlardır.
Ahmet Suzi GÜMÜÅž (15.03.2023)